Bergamalı Zağnos Paşa:
Bir Osmanlı Devlet Adamının Gerçek Hikâyesi
Hazırlayan: Tahsin TUNA
Osmanlı tarihinin fetihlerle dolu 15. yüzyılında, adı hem kılıçla hem de adaletle anılan bir paşa yükseldi: Bergamalı Zağnos Mehmed Paşa.
Onun hikâyesi, yalnızca savaş meydanlarında değil; ilim, inanç ve sadakatle yoğrulmuş bir devlet hayatının da hikâyesidir.
Bergama’dan Devlet Kapısına
Zağnos Paşa’nın doğum yeri konusunda tarihçiler farklı düşünseler de, Anadolu halkı onu hep “Bergama’nın oğlu” olarak görmüştür.
Bugün Bergama’ya bağlı Zağnos Köyü adını, ya ondan almıştır ya da ona adını vermiştir — kesin olan, ikisi arasındaki güçlü bağdır.
Bergama’nın bereketli topraklarında doğan bu genç, çocuk yaşta Osmanlı hizmetine alınarak Enderun Mektebi’nde eğitildi.
Sarayda aldığı disiplinli eğitim, onu hem kalemle düşünen hem de kılıçla hükmeden bir devlet adamı yaptı.
İlim, strateji ve inançla büyüyen Zağnos Paşa, kısa zamanda padişahın dikkatini çekti.
Fatih’in Yanında Bir Komutan
II. Murad döneminde devlet hizmetine giren Zağnos Paşa, Fatih Sultan Mehmet’in tahta çıkışıyla birlikte en güvenilir komutanlarından biri oldu.
1453 yılında, Osmanlı’nın kaderini değiştiren İstanbul’un Fethi sırasında ordunun ön saflarındaydı.
Fatih, surların önünde duran o genç vezire, Galata ve Haliç cephesinin sorumluluğunu verdi.
Top sesleri gökyüzünü inlettiğinde, Zağnos Paşa askerlerine şöyle seslenmişti:
“Bu surlar yalnız taş değil, kaderin kapısıdır. Açıldığında, milletin önünde yeni bir çağ açılacaktır.”
Fetih tamamlandığında, Fatih Sultan Mehmet’in yanında tarih yazan isimlerden biri artık Zağnos Mehmed Paşa idi.
Sadrazamlık ve Fethe Giden Yollar
Fetihten sonra Osmanlı sarayında yıldızı parladı.
1456 yılında Sadrazamlığa getirildi.
Kısa sürede adil yönetimi, sakin karakteri ve askerî yeteneğiyle tanındı.
Ancak saray entrikalarından uzak durması, bazı çevrelerin kıskançlığını çekti.
Bunun üzerine görevinden ayrılarak fetihlerle dolu bir başka sefere, Trabzon Seferi’ne katıldı.
1461 yılında, Fatih’in Karadeniz seferinde yine ön saflardaydı.
Trabzon’un fethinden sonra bölgenin düzenini sağlamakla görevlendirildi.
Böylece Osmanlı, Karadeniz’in doğu kıyılarına kalıcı olarak yerleşti.
Eserleriyle Yaşayan Bir Paşa
Zağnos Paşa, sadece bir asker değil; medeniyet kurucusu bir devlet adamıydı.
Hayatının son yıllarını Balıkesir’de geçirdi.
Burada kendi adıyla anılan Zağnos Paşa Camii, Medresesi ve Hamamını inşa ettirdi.
Bu yapılar, hem ibadetin hem de ilmin yuvası oldu.
Bugün Balıkesir’de onun yaptırdığı caminin avlusunda mütevazı bir türbesi bulunur.
Taşına işlenmiş yazı, onun karakterini anlatmaya yeter:
“Devlete hizmet, halka adalet; ömrü zaferle, kalbi imanla doludur.”
Bir Bergamalının İzleri
Zağnos Paşa’nın hikâyesi, Bergama’nın köklü geçmişiyle Osmanlı’nın yükselişini birbirine bağlar.
O, fetihlerin gölgesinde parlayan bir Bergamalıdır.
Adı bugün hem Bergama Zağnos Köyü’nde, hem Balıkesir’in kalbinde, hem de Osmanlı tarihinin şeref sahifelerinde yaşamaktadır.
Zağnos Paşa, Osmanlı tarihinin en parlak dönemlerinde görev yapmış;
İstanbul’un fethinde komutan, Trabzon’un alınışında lider, devletin yükselişinde akıl ve vicdan olmuştur.
Geride bıraktığı eserler ve adı,
Bergama’nın tarihine kazınmış bir onur nişanı olarak varlığını sürdürmektedir.
